گلیم فرش، اثری از هنر دستبافت ایرانی است که در ادامه تاریخ و فرهنگ گنجانده شده است. این هنر، از دستان بافندگان با تجربه به دست ما رسیده و بافتن گلیم نه تنها یک هنر دستی است بلکه یک راز زیبایی و ارزش‌های فرهنگی نیز در خود جای داده است. در این مقاله، به نکات مهمی که در زمان خرید گلیم فرش باید در نظر گرفته شود، خواهیم پرداخت. از تاریخچه و اصالت این هنر گرفته تا نکات فنی و هنری که برای انتخاب بهترین گلیم در بازار مدرن بسیار اهمیت دارد. با هم همراه شوید تا در دنیای رنگارنگ گلیم فرش، هر گونه تصمیمی که به خرید شما کمک کند، به یاد بیاوریم.
گبه ماشینی چیست؟ تفاوت گبه ماشینی و دستبافت
معرفی گلیم فرش چیست؟
گلیم، یک شاهکار از هنر دستبافت ایرانی است که با زیبایی، دقت، و دستان حرفه‌ای بافندگان ایران را به تصویر می‌کشد. این نوع صنایع دستی، به دلیل خصوصیات منحصر به فرد خود، جایگاه خاصی در دنیای هنر دستبافت دارد.
ویژگی‌های گلیم فرش:
1. بدون پرز و بافت چشم‌نواز:
گلیم فرش، برخلاف بسیاری از فرش‌ها، بدون پرز است که این ویژگی آن را برای استفاده به عنوان زیرانداز یا دیگر قسمت‌های خانه بسیار مناسب می‌کند. بافت چشم‌نواز گلیم، نقوش و طرحات زیبایی را به وضوح به تصویر می‌کشد.
2. تنوع در طرحات و رنگ‌ها:
گلیم فرش به دلیل طرحات و نقوش متنوع، گزینه‌های فراوانی را برای خریداران فراهم می‌کند. از طرحات ساده تا نقوش پیچیده و قدیمی، این هنر دستی گزینه‌های مختلفی را ارائه می‌دهد.
3. مواد اولیه متنوع:
گلیم‌ها از مواد اولیه متنوعی مانند پنبه، پشم، یا حتی ابریشم بافته می‌شوند. هر کدام از این مواد به گلیم خصوصیت و زیبایی خود را می‌بخشند.
4. هنر دستی اصیل و محدود به زمان:
بافت گلیم یک هنر دستی اصیل است که از نسل به نسل منتقل شده و به وسیله دستان بافندگان با تجربه به اجساد می‌پیوندد. این هنر نه تنها یک محصول است، بلکه تاریخچه و ارزش‌های فرهنگی نیز در آن جاری است.
5. گلیم‌های ماشینی:
همچنین، با پیشرفت تکنولوژی، گلیم‌های ماشینی نیز تولید می‌شوند که قیمت مناسب‌تری دارند. این گلیم‌ها با استفاده از فناوری مدرن و با حفظ الگوها و طرحات سنتی، گزینه‌های دیگری برای علاقه‌مندان به این هنر فراهم می‌کنند.
خرید گلیم فرش:
خرید گلیم فرش یک تجربه هنری و فرهنگی است. با انتخاب طرح و مواد اولیه متناسب با سلیقه خود، میتوانید یک شاهکار دستبافت ایرانی را به دل خانه خود بیاورید و از زیبایی و هنر دستبافت لذت ببرید.
دسته بندی انواع گلیم
گلیم، یکی از شاهکارهای هنر دستبافت ایران، انواع مختلفی دارد که هر یک با نقوش، طرحات، و مواد اولیه‌ای که از آن استفاده می‌شود، زیبایی و تنوعی خاص به هنر دستی ایرانی می‌بخشند. در اینجا به دسته‌بندی انواع گلیم می‌پردازیم:
1. گلیم سوزنی:
گلیم سوزنی با استفاده از سوزن و نخ‌های مختلف بافته می‌شود. این نوع گلیم به دلیل طرحات دقیق و زیبا که با سوزن‌کاری روی آن اجرا می‌شود، جزء گلیم‌های با ارزش محسوب می‌شود.
2. گلیم ساده:
گلیم ساده با استفاده از بافت ساده و بدون پرز تولید می‌شود. این نوع گلیم به عنوان زیرانداز و یا پوشش‌های ساده محسوب می‌شود.
3. گلیم سوماک:
گلیم سوماک از نخ‌های سوماک بافته می‌شود. سوماک، نخی از پشم یا کتان است که بافت گلیم سوماک را محکم و مقاوم می‌کند.
4. گلیم فرش:
گلیم فرش، بافته شده با تکنیک‌های خاص و دقیقی است که الگوها و طرحات زیبایی را به وضوح نمایان می‌کند. این نوع گلیم به عنوان یکی از هنرهای بافته شده ایران معروف است.
5. پلاس:
پلاس یک نوع گلیم بافته شده با نخ‌های پشمی و بافت مختلف است که به عنوان یک پوشش زیبا و گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
6. زیلو:
زیلو نیز یک نوع گلیم بافته شده از نخ‌های سوزنی است که با ترکیب رنگ‌ها و الگوهای مختلف، زیبایی خاصی به آن می‌بخشد.
7. نمد:
گلیم نمد از پارچه‌های نمدی بافته می‌شود و به عنوان یک نوع گلیم سبک و زیبا شناخته می‌شود.
8. حصیر:
گلیم حصیر با استفاده از حصیر یا نخ‌های حصیری بافته می‌شود و به عنوان یک گلیم سنتی در برخی مناطق ایران محبوب است.
هر یک از این انواع گلیم، با تنوع در طرحات و مواد اولیه، به تاریخچه و فرهنگ هنر دستبافت ایرانی افتخار می‌آورند و انتخابی هوشمندانه برای تزیین خانه و محیط‌های مختلف است.
تشخیص گلیم فرش مرغوب:
1- گام اول - ثبات رنگ
یکی از مهمترین اصول در تشخیص گلیم فرش مرغوب، ثبات رنگ آن است. برای اطمینان از کیفیت رنگرزی گلیم، مراحل زیر را دنبال کنید:
1. بررسی خامه:
مطمئن شوید که خامه گلیم به طور صحیح و کامل رنگرزی شده باشد. خامه نباید رنگ آمیزی ناهنجاری داشته باشد. برای این کار، یک پارچه سفید یا تکه ابر نمناک را محکم روی قسمت‌های رنگی گلیم بکشید.
2. بررسی رنگرزی:
اگر پارچه یا ابر رنگی به خود نگرفته باشد، این نشان‌دهنده ثبات رنگ گلیم است. اگر رنگ انتقال نیافته و ثابت باشد، گلیم دارای ثبات رنگ مطلوب است.
3. بررسی طبیعی بودن رنگ:
یکی دیگر از نکات مهم، طبیعی بودن رنگ گلیم است. اگر رنگ‌ها به نظر شما طبیعی و هماهنگ با یکدیگر باشند، این نشان‌دهنده کیفیت و صحت رنگرزی است.
توجه به این نکات مهم در زمینه ثبات رنگ گلیم، به شما کمک می‌کند تا از کیفیت و مرغوبیت گلیم خریداری شده خود مطمئن شوید.
2- گام دوم: بافت متراکم گلیم
یکی از ویژگی‌های مهم برای ارزیابی مرغوبیت گلیم، بافت متراکم آن است. برای سنجش این ویژگی از مراحل زیر استفاده کنید:
1. باز کردن گلیم:
قسمتی از گلیم را با دو دست خود به دو طرف کشیده و تلاش کنید آن را باز کنید. اگر گلیم متراکم و با بافت چگال باشد، در برابر کشش مقاومت نشان خواهد داد.
2. مقاومت در برابر کشش:
اگر گلیم استقامت و مقاومت خوبی در برابر کشش داشته باشد و بافت آن متراکم باشد، این نشان‌دهنده مرغوبیت و کیفیت بالای گلیم است.
3. بافت چگال:
بافت متراکم گلیم به معنای داشتن پودهای بیشتر در هر واحد فضاست. بافت چگال نه تنها به ظاهر زیبا و مرتب گلیم افزوده، بلکه نشانگر مرغوبیت و توانایی طولانی‌مدت آن نیز است.
با توجه به بافت متراکم گلیم و مقاومت آن در برابر کشش، میتوانید از کیفیت بالا و مرغوبیت این هنر دستی اطمینان حاصل کنید.
3- گام سوم: بافت گلیم:
یکی از مهمترین عوامل در تشخیص کیفیت گلیم، نوع نخ استفاده شده برای بافتن تارها است. در گلیم های با کیفیت بالا، از نخ پنبه ای سفید استفاده می‌شود. برای تشخیص بافت گلیم از نکات زیر استفاده کنید:
1. تارهای دانه‌ای:
اگر تارهای گلیم به صورت دانه‌های سفید در روی آن وجود داشته باشد، این نشان‌دهنده این است که پودها به صورت فشرده بافته نشده‌اند. این ممکن است نشانه ضعف و کیفیت پایین گلیم باشد.
2. رنگ نخ:
نخ پنبه ای سفید، نشانه استفاده از مواد اولیه با کیفیت است. اگر رنگ نخ‌ها ناپایدار یا نامناسب به نظر بیاید، این ممکن است نشانگر استفاده از مواد اولیه با کیفیت پایین باشد.
3. ناهمواری بافت:
با دست لمس کنید و ناهمواری‌های بافت را بررسی کنید. گلیم با بافت یکنواخت و بدون نواقص، نشانگر مهارت و دقت در بافتن است.
توجه به این نکات به شما کمک می‌کند تا نوع نخ و بافت گلیم را به درستی ارزیابی کرده و از کیفیت آن اطمینان حاصل کنید.
4- گام چهارم: سبک بودن گلیم
یکی از ویژگی‌های مهم گلیم، سبک بودن آن است. با استفاده از تار و پود ظریف، می‌توان بافتی خوش‌دست و سبک ایجاد کرد. در نظر داشته باشید که وزن گلیم باید با مساحت و ابعاد آن نسبتی متعادل داشته باشد. برای اطمینان از سبک بودن گلیم، از نکات زیر استفاده کنید:
1. تار و پود ظریف:
بافتن گلیم با تار و پودی که نازک و ظریف باشند، می‌تواند وزن کلی گلیم را کاهش دهد و به آن ظرافت و سبکی بیشتری ببخشد.
2. حفظ تعادل:
اگر از تار و پود ظریف استفاده می‌شود، حفظ تعادل بین وزن و بافت گلیم مهم است. وزن باید به نسبت ابعاد گلیم مناسب باشد تا ظاهر کلی سبک باقی بماند.
3. محاسبه وزن به نسبت ابعاد:
هنگام خرید گلیم، میتوانید با محاسبه وزن به نسبت ابعاد آن، به سبک بودن آن پی ببرید. اگر وزن زیاد با ابعاد کوچک تر همخوانی داشته باشد، ممکن است گلیم سنگین باشد.
4. تست حمله:
با گرفتن گلیم به دستان خود، احساس کنید که آیا آن سنگین است یا خیر. اگر احساس سبکی کنید، این نشان‌دهنده استفاده از تار و پود ظریف و ساختاری سبک است.
توجه به این نکات به شما کمک می‌کند تا گلیمی با سبکی مطلوب و وزن مناسب را انتخاب کنید.
5- گام پنجم: اندازه گلیم
هنگام خرید گلیم، بررسی هماهنگی گوشه‌ها و قسمت‌های مختلف گلیم نقش مهمی در تشخیص کیفیت آن دارد. برای اطمینان از مرغوبیت گلیم، از نکات زیر استفاده کنید:
1. ردیف گوشه‌ها:
گوشه‌های بالا و پایین گلیم را همانطور که از هم جدا شده‌اند، ردیف کنید. اگر گوشه‌ها همگی مساوی و همسطح باشند، این نشان‌دهنده دقت در بافت گلیم است.
2. اندازه گوشه‌ها:
با بررسی اندازه گوشه‌ها، مطمئن شوید که همه آنها به یک اندازه باشند. اگر گوشه‌ها یکسان و منظم باشند، این نشان از کیفیت ساخت و هماهنگی دست‌های بافنده است.
3. هماهنگی رنگ:
بررسی کنید که رنگ گوشه‌ها با بقیه گلیم هماهنگ و تطابق دارد. اگر هماهنگی رنگ حفظ شده باشد، این نشان از حرفه‌ای بودن بافنده است.
4. چیدمان گوشه‌ها:
گوشه‌ها را به یکدیگر بیافرینید. اگر مشاهده کنید که گوشه‌ها با هم مساوی و منظم جفت شده‌اند، این نشان از دقت در چیدمان و زیبایی گلیم است.
با توجه به این نکات، میتوانید از هماهنگی و کیفیت گوشه‌های گلیم اطمینان حاصل کرده و گلیمی با ساختار مرغوب را انتخاب نمایید.
6- گام ششم: نقش و طرح گلیم
گلیم به عنوان یک هنر دستبافته، از نظر نقش و طرح به چشم انداز خاصی دارد. در گلیم‌های سنتی که از خلاقیت و هنر بافندگان گرفته می‌شود، هماهنگی و تقارن نقوش به عنوان معیار اصیلی برای ارزش آنها محسوب نمی‌شود. بلکه ویژگی های زیر در نقش و طرح گلیم دستبافت تأثیرگذار هستند:
1. خلاقیت بافندگان:
نقش و طرح گلیم نشأت گرفته از خلاقیت و ذهنیت بافندگان است. هر نقشی که از ذهن بافنده خارج شود، نمایانگر هنر و شخصیت خود بافنده است.
2. ارتباط با محیط:
گلیم‌ها اغلب از الگوها و نقوشی الهام گرفته از محیط زیست و فرهنگ محل بافته‌شدن دارند. این ارتباط با محیط بافنده نقش مهمی در تنوع و زیبایی طرح گلیم دارد.
3. ویژگی‌های هنری:
ارزش هنری گلیم به عنوان یک صنایع دستی، به ارتباط و تعامل بین نقش و طرح بافنده با محیط و فرهنگ محل بستگی دارد. هنر و زیبایی در نقوش و طرح‌های گلیم، آن را به یک اثر هنری تبدیل می‌کند.
4. پذیرش تغییر:
در سال‌های اخیر، برخی از بافندگان به استفاده از نقشه و طرح‌های مشخص تر نیز روی آورده‌اند. این تغییر نشان از پذیرش نیازهای جدید بازار و تلاش برای نوآوری در زمینه گلیم دستبافت دارد.
ترکیب خلاقیت بافندگان، ارتباط با محیط، ویژگی‌های هنری، و توانایی پذیرش تغییرات، این هنر را به یک میراث فرهنگی و هنری ارزشمند تبدیل کرده است.
مهمترین خصوصیات گلیم فرش ماشینی
1. وزن سبک:
گلیم فرش ماشینی با داشتن وزن سبک، از نظر حمل و نقل و استفاده آسان است. این ویژگی به کاربران این امکان را می‌دهد که به راحتی آن را حمل و جا به جا کنند.
2. فاقد پرز:
یکی از ویژگی‌های مثبت گلیم فرش ماشینی، عدم وجود پرز در سطح آن است. این ویژگی باعث می‌شود که افراد حساسیت به پرز نسبت به این نوع گلیم آسیب نبینند و از سلامتی بهتری برخوردار شوند.
3. مقاومت در برابر فشار:
گلیم ماشینی معمولاً از جنس مواد مقاومی تهیه شده است که در برابر فشار و استفاده روزانه مقاومت خوبی دارد. این ویژگی باعث می‌شود گلیم برای استفاده‌های روزانه و در مکان‌های بازدید بیشترین اثربخشی را داشته باشد.
4. مناسب برای شستشو:
گلیم ماشینی به دلیل ساختار و جنس مصالح مورد استفاده، قابلیت شستشو و تمیزکاری بالا را دارد. این ویژگی به کاربران امکان می‌دهد گلیم را به راحتی تمیز نگه دارند.
5. متنوع در طرح و رنگ:
گلیم‌های فرش ماشینی در بازار متنوعی از طرح‌ها و رنگ‌ها قابل دسترسی هستند. این ویژگی به مشتریان امکان انتخاب مدل و رنگ متناسب با سلیقه و دکور خانه‌شان را می‌دهد.
با توجه به این خصوصیات، گلیم فرش ماشینی به عنوان یک گزینه راحت و کارآمد برای دکوراسیون داخلی منزل شناخته می‌شود.
کاربرد گلیم فرش
گلیم فرش با ابعاد مختلف و طرح‌های زیبا، در انواع فضاها کاربرد دارد و می‌تواند به عنوان یک عنصر دکوراتیو و کارآمد در منازل مورد استفاده قرار گیرد.
1. آشپزخانه:
در آشپزخانه‌ها که پر از فعالیت و رفت و آمد است، گلیم فرش با ابعاد کوچک و طرح‌های مقاوم به لکه و آلودگی می‌تواند به عنوان یک فرش محافظ بر روی کف استفاده شود. این گلیم‌ها به دلیل ساختار مقاوم و طراحی جذاب، به زیبایی آشپزخانه نیز افزوده می‌شوند.
2. اتاق خواب:
گلیم فرش با ابعاد متوسط یا بزرگ، می‌تواند به عنوان یک فرش زیر تخت در اتاق خواب مورد استفاده قرار گیرد. طرح‌ها و رنگ‌های متنوع این گلیم‌ها، به دکور اتاق خواب شما زیبایی و گرمای خاصی بخشیده و اتاق را تکمیل کننده کند.
3. راهرو و پذیرایی:
گلیم فرش در راهروها و پذیرایی‌ها می‌تواند به عنوان یک فرش ورودی یا یک المان دکوراتیو استفاده شود. این گلیم‌ها با ترکیب بافت مقاوم و طرح‌های جلب‌کننده، به فضا زیبایی می‌بخشند و همچنین از ورود آلودگی به داخل منزل جلوگیری می‌کنند.
4. مفروش کردن راه پله:
اگر در منزل شما راه‌پله دارید، میتوانید گلیم فرش را به عنوان یک مفرش زیبا و کارآمد بر روی پله‌ها قرار دهید. این استفاده علاوه بر زیبایی، از سایش و آسیب به پله‌ها جلوگیری می‌کند.
گلیم فرش با تنوع طرح‌ها و ابعاد، به عنوان یک جزء متناسب با دکوراسیون هر فضا، انتخاب مناسبی برای آمیختن با هر نوع سبک و محیط منزل است.
سخن پایانی
در پایان، انتخاب گلیم فرش یک تجربه هنری و کاربردی است که نیازمند دقت و آگاهی به نکات مهم است. هنگام خرید گلیم فرش، به جز قیمت، جنس نخ، بافت، نقش و طرح، همچنین به استفاده موردنظر و مکان قرارگیری آن توجه کنید. هرگونه تصمیمی که با توجه به این نکات گرفته شود، باعث خرید موفقی و ایجاد زیبایی در فضای شما خواهد شد. در نهایت، با انتخاب گلیم فرش مناسب، نه تنها به دکوراسیون منزل خود شخصیت می‌بخشید بلکه لحظات خوبی را با هنر دستبافت ادغام می‌کنید.